[ Pobierz całość w formacie PDF ]
się w państwach jest to, że wiadomość o nich nie dotarła do królów. Gdyby je bowiem
znali, wypleniliby je z wielką znajomością rzeczy i czujną przemyślnością. To zapewne
chce dać nam do poznania Pismo Zwięte w przypowieściach Salomona: Rex qui sedet in
solio judicii, dissipat omne malum intnifo suo5. Mniema się bowiem i należy o tym
wiedzieć iż wiadomość o złem dziejącym się w królestwie wystarcza wrodzonej i
właściwej królom cnocie do natychmiastowego usunięcia go, gdyż świadomie ani na
chwilę nie może go ona ścierpieć. Ja zatem, rozważając, o potężny Panie, zło (nie
wyobrażano sobie, żeby ludzie kiedykolwiek mogli popełniać takie i tym podobne
zbrodnie), szkody, zagładę tylu i tak wielkich królestw, a lepiej powiedziawszy całego
rozległego świata Indii, oddanego i zleconego przez Boga i Jego Kościół6 królom
Kastylii7, aby nim rządzili i kierowali, nawracali, przy-
4 Syn króla Karola I (cesarza Karola V) i Izabeli Portugalskiej, wówczas następca tronu.
W latach 1556-1598 był królem Hiszpanii jako Filip II.
1; Król. który siedzi na stolicy sądowej, rozprasza wszystko zło spojrzeniem swoim" (Prz
20.8).
ń Aluzja do buli papieża Aleksandra VI z r. 1493.
7 Kastylia (po hiszpańsku Castilla) dawniej królestwo, dziś dzielnica na Półwyspie
Iberyjskim. W czasach Las Casasa obejmowało całą niemal dzisiejsza Hiszpanię z
wyjątkiem jej części północno-wschodniej, w której znajdo-
czyniali się do jego rozwoju doczesnego i duchowego, ja, jako człowiek, który
przebywając na tamtych ziemiach pięćdziesiąt lat z górą, widziałem popełniane zło, daję
22
Waszej Wysokości poznać niektóre postępki, aby znajomość ich skłoniła Waszą
Wysokość do usilnego błagania Jego Królewskiej Mości, by nie zezwalał i nie godził się
na tzw. podboje wymyślone i dokonywane przez tych okrutników. Przy sposobności
bowiem owych podbojów, jeśli byłyby one dozwolone, ponowią się okrucieństwa, gdyż
podboje same przez się, skierowane przeciw ludom indiańskim, spokojnym, pokornym i
łagodnym, nikogo nie obrażającym, są niegodziwe, tyrańskie i przez wszelkie prawo
Boskie i ludzkie potępione, znienawidzone i przeklęte. Aby nie być przez przemilczenie
współwinnym spowodowanej przez najezdzców zatraty nieskończonej ilości dusz i ciał,
postanowiłem wydać drukiem, aby Waszej Książęcej Mości łatwiej było przeczytać, opis
pewnej niewielkiej ilości wypadków, wybranych przeze mnie w ubiegłym czasie z
niezliczonego mnóstwa, które mógłbym zgodnie z prawdą opowiedzieć.
Arcybiskup Toledo, mistrz Waszej Wysokości, gdy był biskupem Kartageny s, prosił mnie
o ten opis i przedstawił go waszej Wysokości, ale z powodu wielu zajęć i długich podróży
lądem i morzem, które Wasza Wysokość odbył, mogło się zdarzyć, że Wasza Wysokość
albo tego nie czytał, albo już o tym zapomniał. A zuchwała i bezrozumna żądza ludzi,
którzy za nic mają przelewanie bez powodu niezmierzonej ilości krwi ludzkiej,
wymordowanie wielu tysięcy prawowitych mieszkańców i właścicieli owych rozległych
ziem i grabież bezcennych skarbów żądza ta rośnie z dnia na dzień, usiłując różnymi
drogami i pod różnymi pozorami wymóc pozwolenie na owe podboje, na które nie można
się zgodzić bez pogwałcenia prawa naturalnego i boskiego, a zatem bez bardzo ciężkich
grzechów śmiertelnych, zasługujących na straszliwe męki wieczne. Wydało mi się tedy
właściwe służyć Waszej Wysokości tym króciutkim streszczeniem bardzo obszernej
historii zniszczeń i zagłady, którą można by i powinno by się ułożyć. Błagam Waszą
Wysokość, aby sprawozdanie moje przyjęte i prze-
wały się królestwa Nawarra i Aragonia. Ponieważ wyprawę Kolumba organizowała
królowa kastylijska, Izabela, przeto uważano, że prawa do Ameryki ma tylko Kastylia. Do
Ameryki hiszpańskiej jezdzili zatem urzędnicy i duchowni z Kastylii. ^ Kardynał Juan
Martinez de Siiiceo.
34
35
czytane zostało z łaskawością i królewską dobrotliwością, z jaką Wasza Wysokość zwykł
odnosić się do dzieł swych poddanych pragnących służyć jedynie dobru publicznemu i
pomyślności królewskiego państwa. Zważywszy to i zrozumiawszy potworną
niesprawiedliwość, jaką się wyrządza niewinnym ludziom zabijając ich i ćwiartując bez
przyczyny i słusznej racji, a jedynie z chciwości i ambicji tych, którzy pragną dokonywać
niecnych czynów, niech Wasza Wysokość uzna za słuszne prosić i skutecznie
przekonywać Jego Królewską Mość, aby odmawiał proszącym pozwolenia na tak
szkodliwe i podłe przedsięwzięcia, a raczej aby takie prośby z piekła rodem skazał na
wieczne milczenie, które by budziło takie przerażenie, żeby nikt nie odważył się na
przyszłość nawet wspomnieć o czymś podobnym.
23
Odmowa taka, Wasza Wysokość, będzie najsłuszniejsza i koniecznie potrzebna do
wyjednania całemu państwu, pozostającemu pod władzą Korony KastyliJskiej,
pomyślności doczesnej, rozwoju duchowego, opieki i błogosławieństwa Bożego. Amen.
Krótka relacja o wyniszczeniu Indian
Indie zostały odkryte w roku tysiąc czterysta dziewięćdziesiątym drugim, a w roku
następnym zaczęli osiedlać się tam chrześcijanie narodowości hiszpańskiej. Tak więc
przed czterdziestu dziewięciu laty pojechała tam wielka ilość Hiszpanów. Pierwszą
ziemią, na którą wkroczyli, aby się na niej osiedlić, była wielka i szczęśliwa wyspa Hispa-
niola9, mierżąca sześćset mil obwodu. Wokół niej leżą niezliczone i rozległe wyspy;
widzieliśmy je wszystkie tak gęsto zaludnione, jak to tylko być może i pełne pierwotnych
mieszkańców, Indian. Odkryto już przeszło dziesięć tysięcy mil10 wybrzeża stałego lądu,
odległego mniej więcej o dwieście pięćdziesiąt mil od Hispanioli, a odkrywa się go co
dzień więcej. Wszystkie ziemie odkryte do roku czterdziestego pierwszego są tak pełne
ludności, jak rojne ule wydaje się, że Bóg umieścił na nich przeważającą część rodu
ludzkiego.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]