[ Pobierz całość w formacie PDF ]
najwybitniejszy historyk rumuński XIX wieku Nicolae Balcescu i poeta Cesar
cję Rosji na Bałkanach. Starali się również oddziaływać na Turcję z pomocą
Boliac. Balcescu z wielkim entuzjazmem pisał o polskim wodzu 8 maja 1849
dyplomacji Zachodu, by przyznała jak najwięcej praw narodom słowiańskim,
r.: A jednak Bemowi udało się stworzyć braterskie związki między siedmio-
znajdującym się pod jej panowaniem. Konsekwentnie działająca dla izolowa-
grodzkimi Węgrami, Saksonami i Rumunami. Mówią, że już kazał nawet
nia Rosji dyplomacja ks. Czartoryskiego, nazywanego niekoronowanym
wybić pieczęć przedstawiającą trzy zjednoczone kraje: Węgry, Polskę i Ru-
królem Polski", budziła podziw zagranicznych polityków i dyplomatów. W
munię. Cała nasza nadzieja w Polakach (...). W połowie 1849 roku Balce-
ponad stulecie pózniej doczekała się niezwykle entuzjastycznej oceny w
scu i Boliac występują nawet z projektem obrania gen. Bema królem
obszernym dziele niemieckiego historyka Hansa Henninga Hahna, wydanym
Rumunów! Z kolei darzący gen. Bema coraz większą sympatią demo-
w 1987 r. również w polskim przekładzie pt. Dyplomacja bez listów uwie-
kraci chorwaccy wystąpili z pomysłem obrania Bema banem, tj. głów-
rzytelniających. Polityka zagraniczna Adama Jerzego Czartoryskiego". Nie-
nym zwierzchnikiem Chorwacji.
miecki historyk chwalił politykę ks. Czartoryskiego jako pełną rozmachu i
38
39
nią katorgę. Mimo to właśnie z potomków obcych przybyszy, będących nieraz
inwencji twórczej. Wskazywał na jej rolę w utrwalaniu pojęcia Polski w
synami funkcjonariuszy zaborczej administracji, rekrutowali się najzago-
świadomości europejskiej, a zarazem demaskowaniu i krzyżowaniu celów
rzalsi neofici polskości.
imperialnej polityki rosyjskiej.
Przypomnijmy, że spośród spolonizowanych w okresie rozbiorowym
Pisząc o polskim patriotyzmie wolnościowym nie można pominąć
osób obcego pochodzenia wyszli między innymi tak wybitni Polacy, jak
tak związanej z nim literatury polskiego romantyzmu, która była taką wizy-
Anczyc (Anschutz), Asnyk (Asnick), Balzer, Bruckner, Estreicher (Osterre-
tówką Polski w XIX wieku (by przypomnieć choćby rolę wykładów A. Mic-
icher), Grottger, Handelsman, Kolberg, Lelewel (Loelhoeffel), Matejko (Ma-
kiewicza jako profesora College de France). Polski romantyzm, tak przepojo-
tieyka), Pol (Pohl), Linde, Dietl. Swego rodzaju symbolem był fakt, że w
ny polskim patriotyzmem wolnościowym, miał różnorakie, wciąż niedoce-
1939 roku do najsłynniejszych obrońców Polski po napaści Niemiec hitle-
nione oddziaływania w różnych środowiskach. Warto przytoczyć w tym
rowskich należeli tacy wybitni wojskowi niemieckiego pochodzenia, jak
kontekście tak wymowne uwagi znanego żydowskiego socjologa Aleksandra
dowódca obrony Helu admirał Józef Unrug, dowódca obrony Warszawy
Hertza w książce %7łydzi w kulturze polskiej" (Paryż 1961, s. 179).: Piszący te
generał Juliusz Rommel czy dowódca ostatniej armii polskiej stawiającej opór
słowa jest skłonny przypuszczać, że polski romantyzm polityczny miał głęboki
hitlerowcom w bitwie pod Kockiem w początkach pazdziernika 1939 r.,
wpływ na syjonizm i pokrewne mu prądy emancypacyjne wśród %7łydów pol-
generał Franciszek Kleeberg. Arcyksiążę Karol Albrecht Habsburg z %7ływca,
skich. A za ich pośrednictwem i nie tylko polskich (...). Do trzezwych koncep-
pułkownik artylerii polskiej, z powodu swej afirmacji polskości i odmowy
cji Herzla i zachodnich syjonistów %7łydzi wschodnioeuropejscy - w pierwszym
podpisania volkslisty był trzymany przez dwa lata w więzieniu przez gestapo,
rzędzie polscy - wnieśli elementy romantyczne, elementy mistycyzmu poli-
a pózniej zesłany wraz z żoną do obozu koncentracyjnego. Jego żona, Alicja
tycznego, ideału służby i ofiary poświęcenia dla sprawy, ideały Czynu przez
Habsburg, dłuższy czas z narażeniem życia pełniła obowiązki kuriera Armii
duże C - to wszystko, co tak specyficznie zabarwiło polski romantyzm poli-
Krajowej i po wojnie została z polecenia gen. Bora-Komorowskiego udeko-
tyczny.
rowana Krzyżem Armii Krajowej. Książę von Pless, Aleksander Pszczyński,
Pełne podziwu wyznania na temat roli polskiego romantyzmu moż-
służył w II Korpusie generała Andersa i pod Monte Cassino przesłuchiwał
na znalezć u twórców przeróżnych nacji. Na przykład jeden z najwybitniej-
wziętych do niewoli Niemców.
szych powojennych litewskich poetów, prozaików i dramaturgów Justinas
Co przyciągało tak wielu cudzoziemców do Polski? Co kazało im
Marcinkievicius wyznawał na łamach warszawskiej Kultury" 13 lutego 1977
optować właśnie za Polską ujarzmioną, przytłoczoną przez trzech zaborców?
r.: Dla mnie w literaturze europejskiej romantyzm polski dzwięczy
Co kazało generałowi Janowi Henrykowi Dąbrowskiemu, synowi Niemki i
najczyściej, bije inne na głowę (podkr. - J.R.N.).
Polaka, oficera w armii saskiej, wychowanemu po niemiecku w Saksonii,
[ Pobierz całość w formacie PDF ]